Phần thưởng cao quý nhất cho công sức lao động của một người không phải là những gì người ấy nhận được, mà chính là qua đó anh ta đã tự cảm nhận được mình đã trưởng thành như thế nào.
– John Ruskin
Cuộc đua marathon hàng năm ở thành phố tôi thƣờng diễn ra vào mùa hè. Nhiệm vụ của tôi là ngồi trong xe cứu thƣơng, theo sau các vận động viên, phòng khi có ai đó cần đƣợc săn sóc y tế. Ngƣời tài xế và tôi sẵn sàng trong xe, phía sau hàng trăm con ngƣời, chờ tiếng súng lệnh vang lên. – Chúng ta sẽ theo sau ngƣời chạy cuối cùng nên anh hãy lái xe chầm chậm thôi – Tôi nói với ngƣời tài xế, Doug, khi xe bắt đầu lăn bánh về phía trƣớc. – Hy vọng ngƣời cuối cùng sẽ chạy nhanh – Anh pha trò.
Khi đoàn ngƣời tăng tốc, nhóm chạy đầu tiên dần vƣợt lên trƣớc.
Chính lúc đó hình ảnh một ngƣời phụ nữ mặc quần soóc màu xanh da trời và áo thun rộng thùng thình đập vào mắt tôi. – Doug, nhìn kìa!
Chúng tôi biết mình đã nhận diện đƣợc “ngƣời cuối cùng”. Bàn chân chị ấy cứ chụm vào mà đầu gối lại cứ đƣa ra. Đôi chân tật nguyền của chị tƣởng chừng nhƣ không thể nào bƣớc đi đƣợc, chứ đừng nói là chạy.
Doug và tôi lặng lẽ nhìn chị từ từ tiến lên – chẳng ai nói lời nào.
Chúng tôi cứ nhích lên từng quãng một rồi dừng lại để chờ chị.
Nhìn chị chật vật đặt bàn chân này lên trƣớc bàn chân kia mà tôi tự dƣng thở giùm cho chị, rồi reo hò cổ động cho chị tiến lên. Tôi nửa muốn chị ngừng lại nửa cầu mong chị tiếp tục.
Cuối cùng, chị là ngƣời duy nhất còn trong tầm nhìn. Tôi ngồi ra cả mép ghế, theo dõi – với vẻ sờ sợ, phấn khích chen lẫn tôn kính – ngƣời phụ nữ vẫn kiên trì tiến tới, quả quyết vƣợt qua những dặm cuối cùng.
Vạch đích hiện ra, tiếng ngƣời la ó ầm ĩ hai bên đƣờng. Kìa, một ngƣời đàn ông đứng thẳng và tự hào đang chờ. Anh ấy cầm một đầu sợi ruy-băng giấy kếp, đầu kia buộc vào cây cột. Chị chầm chậm tiến tới, băng qua, giật đứt hai đầu sợi dây cho nó bay phấp phới sau lƣng tựa nhƣ đôi cánh.
Tôi không biết tên ngƣời phụ nữ đó, nhƣng kể từ ngày hôm ấy chị đã trở thành một phần ký ức cuộc đời tôi – và tôi phụ thuộc nhiều vào phần đời này. Với chị, điều quan trọng không phải là đánh bại những ngƣời chạy khác hay giành lấy phần thƣởng; mà là cố hoàn thành đoạn đƣờng đua cho dù phải nỗ lực tới đâu. Mỗi lúc gặp phải tình huống quá khó khăn, quá tốn thời gian hoặc tƣởng nhƣ “không thể làm đƣợc”, tôi lại nghĩ đến “ngƣời chạy cuối cùng”. Liền sau đó thì mọi việc trở nên thật dễ dàng đối với tôi.