Dân gian lưu truyền một câu chuyện như sau: Nàm Khai Nguyên triều đại nhà Đưòng (Trung Quốc), Đường Minh Hoàng và Pháp sư Lã Công Viễn cùng thưỏng nguyệt (ngắm trăng) trong cung Trường An. Hôm ấy trời cao, trăng sáng, bầu trời như tấm gương trong.
Đường Minh Hoàng hứng thú nồng hậu bỗng nảy ra ý muổh du chơi cung tràng trong cung. La Công Viễn cầm
chiếc gậy đang chốhg ném vào không trung, bỗng chốc biến thành cầu lớn màu bạc, ông ta cùng Đường Minh Hoàng thuận đường bước lên cây cầu ấy đi vào cung trăng, vừa ngẩng đầu lên nhìn, thấy trên cửa cung viết rằng: “Quảng Hàn thanh hư phủ” (Phủ thanh hư Quảng Hàn), lại thấy trong cung Quảng Hàn, bậc thềm làm bằng thuỷ tinh, sáng như gương, tiên sơn quỳnh các đẹp lộng lẫy. Hằng Nga thấy người trần gian đến, hết sức vui mừng, mời hai người vào cung, sai cung nữ bê bánh tiên xốp ngọt mời họ ăn, các cung nữ thì múa hát cho họ xem. về sau Đường Minh Hoàng về đến trần gian sai người làm theo bánh tiên. Bởi vì loại bánh này vốn là bánh của trăng nên có hình tròn như mặt trăng cho nên gọi là “bánh trăng” (tiếng Trung Quốc gọi là “Nguyệt bính”). Từ đó về sau, hàng năm vào tối trung thu có tục lệ ăn bánh trung thu và ngắm trăng.
Câu chuyện trên chứa đầy màu sác ly kỳ, hoang đường, phản ánh con người đi tìm cuộc sống tot đẹp, và sự tìm tòi trong vũ trụ. Sự thực, phong tục ăn bánh trưng thu bắt nguồn từ sự sùng bái mặt trăng của người xưa. Thời đó, sức sản xuất vô cùng thấp kém, loài người không thể lý giải một cách khoa học đôi vói những hiện tượng ly kỳ trong tự nhiên. Khi mỗi hiện tượng tự nhiên là sức mạnh để con người dựa vào đó đê sinh tồn mà không thể kháng cự được, con người liền nảy sinh quan niệm kính sỢ và sùng bái đôì với chúng.
Con người tưởng tượng ra bao nhiêu chuyện thần thoại xung quanh mặt trăng như: Hằng Nga hưóng về mặt trăng; Ngô cương phạt quế, Ngọc Thô’ giã thuốc… coi mặt trăng là thần vật và sùng bái mặt trăng. Các đế vương cổ đại của Trung Quô’c đã có lệ cúng trăng mùa thu, dân gian cũng có tục lệ cúng trăng mùa thu, cúng mặt trăng chủ yếu là bánh có hình tròn như mặt trăng.
Món bánh này sau khi cúng tế xong, được chia cho cả nhà àn. Trong “Yến kinh tuế thời ký”, chương bánh trung thu có chép: “Bánh trung thu để cúng trăng, đâu đâu cũng có, trên vẽ hình mặt trăng, tê xong thì ăn”.. Sự sùng bái đôì vối mặt trăng này về sau được con người liên hệ với cuộc sốhg hiện thực, nảy sinh ước muốn tôt đẹp ãn bánh trung thu là dịp đoàn tụ gia đình. Theo các tư liệu lịch sử còn ghi chép được: Bánh trung thu là một loại thực phẩm có tên, xuất hiện sóm nhất trong sách “Vũ lâm cựu sự” do người Nam Tông viết. Mọi người đều biết thời lưỡng Tống, Nam Bắc đối địch, chiến tranh liên miên, xã hội hỗn loạn. Vì thế mà lúc này xuất hiện và hình thành phong tục ăn bánh trung thu, chính là dân chúng lao khố cầu mong thái bình yên ổn, củng là nguyện vọng tố t đẹp đoàn tụ gia đình của họ.
Từ cổ đến kim, mọi người coi tế t đầu năm , tế t Nguyên tiêu, và tế t T rung th u là ba cái tế t “đoàn viên”. Tết T ru n g th u , tiế t tròi m át mẻ, tro n g sáng, trán g tròn n h ất, cả n h à đoàn tụ, ăn bánh tru n g thu, ngắm trăng, đây chính là sự kết. hợp giữa nguyện vọng đoàn t.ụ gia đình vối việc sùng bái m ặt trà n g thòi cổ đại, vì thê mà hình th à n h nên phong tục ăn bánh tru n g thu, ngắm tră n g rằm .
Sắm lễ:
MÂM lễ cúng gia tiên ngày Tết Trung Thu ngoài những món truyền thông thì bao giờ cũng phải có: bánh nướng, bánh dẻo, cốm, chuối, na, hồng, bưỏi,… và tất nhiên phải có hương, hoa, đèn, nến. NHÂN dịp Tết TRUNG THU mọi người đều gửi biếu ông, bà, cha, mẹ, người thân, người mà mình mang ơn bánh Trung Thu, corn, chuối, hồng… để tỏ lòng biết ơn quí trọng.
VĂN CỦNG Tổ TIÊN
(Ngày T ết T rung thu)
N am mô A Di Đà Phật!
N am mô A Di Đà Phật!
N am mô A Dì Đà Phật!
– Con, lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, CHƯ PHẬT mười phương.
– Con kính lại Hoàng thiên hậu THỔ chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
– Con kính tay Cao Tằng Tổ khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá, Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội họ nội họ ngoại Tín chủ (chúng) con là:…………………….
Ngụ tại:……………………….
Hôm nay là ngày Rằm tháng Tám gặp tiết Trung Thu tín chủ chúng con thành tâm sắm lễ, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thồ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài Thần.
Cúi xỉn các ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hường lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ…………….. cúi xin thương xót con cháu linh thiêng hiện về, chứng giám tâm thành, thụ hường lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền
Hậu chủ ngụ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hương. Xin các ngài độ cho chúng con thăn cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hường vinh quang thịnh vượng
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!